نگاهی به دلواپسی‌های وجودی در عزاداران بَیَل با رویکرد روان‌شناسی هستی‌گرا

در میان داستان‌نویسان ایرانی، غلامحسین ساعدی به عنوان نویسنده‌ای روان‌پزشک، توانسته‌است نمودهای اضطراب ناشی از دغدغه‌های وجودی را در شخصیت‌هایی رئالیستی و باورپذیر به تصویر بکشد. نویسندة مقاله کوشیده‌است نشان دهد برخلاف نظر برخی منتقدان که حضور بعضی از شخصیت‌ها و کنش آن‌ها را در آثار ساعدی، به‌ویژه در عزاداران بَیَل، نابجا و ناشی از ضعف داستان دانسته‌اند، با توجه به رویکرد روانکاوی هستی‌گرا، این شخصیت‌ها و کنش‌هایشان تبیین‌شدنی است. مسئلة اصلی در مجموعه‌داستان عزاداران بَیَل، احساس تنهایی برآمده از اضطراب مرگ است و شخصیت‌های داستان‌ها با انکار مرگ و تجربة اضطراب ناشی از آن، هر یک مکانیسم دفاعی خاصی را برمی‌گزینند تا بتوانند به زندگی خود ادامه دهند. ساعدی با این مکانیسم‌های دفاعی آشنایی داشت و توانسته‌است آن‌ها را در آثار خود به‌خوبی به تصویر بکشد و با جسارت این آشفتگی‌ها را به نمایش بگذارد تا خود خواننده به تأمل در آن بپردازد و متأثر از فضای داستان، به وضعیت خویش و دنیای پیرامونش بیندیشد.